سنگی بر گوری
آغاز داستان
ما بچه نداریم. من و سیمین. بسیار خوب. این‌یک واقعیت؛ اما آیا کار به همین‌جا ختم می‌شود؟ اصلاً همین است که آدم را کلافه می‌کند. یک‌وقت چیزی هست. بسیار خوب هست؛ اما بحث بر سر آن چیزی است که باید باشد. بروید ببینید در فلسفه چه تومارها که از این قضیه ساخته‌اند. از حقیقت واقعیت. دست‌کم این را نشان می‌دهند که چرا کمیت واقعیت لنگ است. عین کمیت ما. چهارده سال است که من و زنم مرتب این سؤال را به سکوت از خودمان کرده‌ایم؛ و به نگاه؛ و گاهی با به روی خود نیاوردن. نشسته‌ای به کاری؛ و روزی است خوش؛ و دور برداشته‌ای که هنوز کله‌ات کار می‌کند؛ و یک‌مرتبه احساس می‌کنی که خانه بدجوری خالی است؛ و یاد گفته‌ی آن زن می‌افتی – دخترخاله مادرم – که نمی‌دانم چند سال پیش‌آمده بود سراغمان و از زبانش دررفت که:
– تو شهر، بچه‌ها توی خانه‌های فسقلی نمی‌توانند بلولند و شما حیاط به این گندگی را خالی گذاشته‌اید…
درباره کتاب
سنگی بر گوری کتابی در گونهٔ خودزندگی‌نامه از جلال آل‌احمد است که در سال ۱۳۴۲ به نگارش درآمد، ولی تا ۱۳۶۰ منتشر نشد. آل‌احمد این کتاب را به احترام همسرش، سیمین دانشور، منتشر نکرد؛ امّا پس از مرگش شمس آل‌احمد آن را به چاپ سپرد. در سال ۱۳۸۴ انتشارات جامه‌دران سنگی بر گوری را تجدید چاپ کرد؛ و پس از محدودیت‌هایی تا سال‌های منتهی به ۱۳۹۲، از آن پس بارها به وسیلهٔ ناشران مختلف منتشر شده است. این کتاب کوتاه است و در شش فصل نوشته شده‌است. با این که نوشتن خودزندگی‌نامه یکی از وجوه برجستهٔ ادبیات مدرن مغرب‌زمین است، امّا در ادبیات فارسی معاصر آل‌احمد از اندک‌شمار نویسندگانی است که به آن توجّه داشته است. سنگی بر گوری در سال ۲۰۰۸ میلادی به انگلیسی ترجمه و در سری کتابخانه ایرانیکا منتشر شد ه‌است.
موضوع اصلی کتاب سترونی آل‌احمد و بی‌فرزندی او و سیمین دانشور است. پژوهشگران آثار آل‌احمد تفسیرهای گوناگونی از این معنی کرده‌اند. بعضی آن را بیان مسئله‌ای شخصی و اجتماعیِ یک روشنفکر دانسته‌اند و بعضی آن را کنایی و استعاری شمرده‌اند و عقیم‌بودن را گاه کنایه از بی‌سرانجامی و بی‌حاصلی کارِ فکری آل‌احمد از جمله در کتاب‌هایی چون غرب‌زدگی و در خدمت و خیانت روشنفکران دانسته‌اند و گاه شکست کل پروژهٔ «فکر ایرانی» و روشنفکری از جنبش مشروطه ایران به بعد.
گونه ادبی سنگی بر گوری نیز محل بحث بوده‌است. کسانی آن را رمان یا داستان بلند دانسته‌اند و وجود برخی عناصر داستانی مانند پی‌رنگ و گره‌افکنی و گره‌گشایی و نیز وجود ماجرا، توصیف، ایهام و گفت‌وگو را گواه آورده‌اند و نتیجه گرفته‌اند این کتاب تنها یک شرح حال یا زندگی‌نامه خودنوشت نیست. در مقابل، گروهی به‌دلایلی چون یکی بودن «من» درون کتاب با خود آل‌احمد آن را فاقد ویژگی‌های خیالی مصطلح و مرسوم آثار ادبی دانسته‌اند و استفاده از عوامل سازندهٔ داستان در آن را «چاشنی» متن در نظر گرفته‌اند. از دیگر ویژگی‌های سنگی بر گوری می‌توان به اعتراف‌گونه بودن و وجود تقابل میان زن و مرد اشاره کرد.
سبک نثر آل‌احمد در سنگی بر گوری موجز و تلگرافی توصیف شده که در آن جمله‌ها کوتاهند و اطلاعات فشرده شده است. این زبان همانندی‌هایی با نثر دوران قاجار دارد و در آن از زبان عامّه مردم استفاده شده‌است. آل‌احمد برای نشان دادن بحرانی که از آن سخن می‌گوید و رهنمون‌شدن خواننده به نقطه مورد نظرش نثرش را آشفته کرده و به نوعی هذیان‌نویسی روآورده است. این کتاب اوج نثرنویسی آل‌احمد و از حسّی‌ترین آثار ادبیات معاصر فارسی دانسته شده‌است.
عالی تشکر از زحمات شما که باعث افتخار هسین
ممنون از حمایت شما